Zwyrodnienie stawu łokciowego – jak zapobiegać i leczyć?

Boli Cię łokieć? Jedną z przyczyn takiego stanu mogą być zmiany zwyrodnieniowe w stawie łokciowym. Na czym dokładniej polega to schorzenie i z jakimi wiąże się objawami? Jak można zapobiec rozwojowi choroby zwyrodnieniowej w tym obszarze? W jaki sposób leczy się tę przypadłość? Wyjaśniamy.

Spis treści:

• Co to jest zwyrodnienie stawu łokciowego?
• Jakie są objawy choroby zwyrodnieniowej stawu łokciowego?
• Jak leczy się tę dolegliwość łokcia?
• Profilaktyka bólu łokcia: jak zapobiec zwyrodnieniu?

Co to jest zwyrodnienie stawu łokciowego?

Artroza, czyli choroba zwyrodnieniowa stawów, może dotknąć wiele obszarów układu ruchu. Jednym z tych, które podlegają „intensywnej eksploatacji”, jest właśnie staw łokciowy. Używa się go z dużą frekwencją bez względu na wykonywaną pracę czy styl życia. Mogą się w nim rozwinąć procesy patologiczne, które wywołują uszkodzenia struktur w obrębie chrząstki stawowej, więzadeł, błony maziowej, tkanek okołostawowych czy podchrzęstnej warstwy kości. Właśnie tym, w ogólnym ujęciu, jest zwyrodnienie [2].

Warto podkreślić, że zwyrodnienie stawów ma bardzo szeroką definicję. Zakres symptomów oraz ich rozległość są także zróżnicowane. Niemniej jednak, konsekwencje rozwoju stanu są zazwyczaj zbieżne: pojawiają się ból oraz pogorszenie sprawności ruchowej w obszarze objętym artrozą[2].

Jakie są objawy choroby zwyrodnieniowej stawu łokciowego?

Symptomy związane ze zwyrodnieniem, są bardzo charakterystyczne. Najczęściej występują dolegliwości takie jak[2]:

• ból łokcia — może się pojawiać nie tylko w ciągu dnia, ale również nocą; charakterystyczne jest jego duże nasilenie przy pierwszych ruchach po długim okresie pozostawania w spoczynku (tzw. ból startowy) i słabsze przy kolejnych;
• ograniczenie ruchomości w stawie łokciowym — a zatem np. brak możliwości rozprostowania go lub zgięcia w pełnym zakresie; może być powiązane z wtórnym zanikiem mięśni w okolicy.

Ponadto mogą się pojawić deformacje w obrębie stawu, wyrostki kostne, ból łokcia przy dotyku czy np. trzeszczenie w stawie podczas ruszania nim[2].

Ból łokcia: zwyrodnienie czy łokieć tenisisty albo golfisty?

Przy diagnostyce choroby zwyrodnieniowej w obszarze stawu łokciowego często sprawdza się również, czy problem nie ma innego podłoża. Może być nim zarówno uraz, jak i przeciążenie. W tym drugim przypadku najczęściej dochodzi do entezopatii stawu łokciowego, czyli pojawiają się np. łokieć tenisisty lub łokieć golfisty. Są one związane z nadmierną eksploatacją tego obszaru układu ruchu, która doprowadziła do powstania mikrourazów, a w efekcie do „naderwania” ścięgna lub więzadła w tym obszarze[3].

Charakterystycznym symptomem towarzyszącym tym chorobom również jest powtarzalny ból. Pojawia się on jednak głównie przy ruchach typu naciskanie klamki, odkręcanie słoika czy obracanie ciężkich przedmiotów. Może też promieniować aż do nadgarstka. Co zaś najważniejsze, jeśli dolegliwości bólowe wynikają właśnie z entezopatii, najczęściej można się spodziewać samoistnego minięcia tych objawów, w okresie 1-1,5 roku od momentu pierwszego wystąpienia[3].

Jak leczy się tę dolegliwość łokcia?

Jeżeli lekarz zdiagnozuje (np. na podstawie RTG i badania fizykalnego), że doszło do zwyrodnienia, w pierwszej kolejności zaleci postępowanie niefarmakologiczne. Może ono obejmować takie elementy jak[4]:

• fizjoterapia, czyli odpowiednio dobrane ćwiczenia oraz terapia manualna;
• fizykoterapia: stosuje się m.in. krioterapię, laser czy ultradźwięki;
• ciepłe okłady na rozluźnienie mięśni;
• unieruchomienie — może być konieczne przy znacznym zaostrzeniu się choroby.

W leczeniu zachwowawczym pomocne jest też stosowanie środków przeciwbólowych. Najczęściej są aplikowane zewnętrznie, na okolice stawów objętych artrozą. Lekarze zalecają środki z grupy NLPZ (niesteroidowych leków przeciwzapalnych), np. diklofenak[4]. Zawiera go m.in. preparat DIKY[5]. Dodatkowo zastosowane mogą być np. tramadol czy paracetamol doustnie, jak również można wykonać iniekcje z wykorzystaniem glikokortkosteroidów[2].

Wykorzystuje się również zastrzyki z kwasem hialuronowym. Natomiast operacyjne leczenie to ostateczność, na którą lekarze decydują się np. przy obecności bardzo dużych wyrośli kostnych, które okalają staw[2].

Profilaktyka bólu łokcia: jak zapobiec zwyrodnieniu?

Stany zwyrodnieniowe, które mogą powodować ból, rozwijają się w wyniku istnienia różnych czynników. Z jednej strony częsta jest postać pierwotna o nieznanej przyczynie. Z drugiej, artroza może być konsekwencją innych problemów zdrowotnych, np. urodzeń, zapalenia stawów, problemów metabolicznych (np. cukrzycy czy problemów z tarczycą), a także innych chorób kości, stawów czy nerwu łokciowego[2]. Dlatego istotnym elementem profilaktyki jest przede wszystkim rozsądne „używanie” łokcia i unikanie jego przeciążenia. Można także zadbać o wykonywanie ćwiczeń, tak aby zapewnić stawowi zdrowy ruch. Te kwestie dobrze jest poddać konsultacji z lekarzem rodzinnym albo ortopedą.

Najczęściej zadawane pytania dotyczące zwyrodnienia stawu łokciowego:

1. Jak leczyć zwyrodnienie stawu łokciowego?

Ważne jest leczenie  zachowawcze, które obejmuje przede wszystkim fizjoterapię (np. masaże i ćwiczenia) i fizykoterapię, a także podawanie leków przeciwbólowych. Zazwyczaj aplikuje się je zewnętrznie, bezpośrednio na staw, i stosuje się leki z grupy NLPZ (np. diklofenak). W bardziej zaawansowanych stadiach wykorzystywane są np. zastrzyki w kwasu hialuronowego. Leczenie operacyjne stawu łokciowego jest stosowane rzadko[4].

2. Czy zwyrodnienie można wyleczyć?

Nie. Zmian zwyrodnieniowych nie można cofnąć.  Jednak, dzięki właściwemu postępowaniu, można spowolnić rozwój atrozy i zminimalizować przykre dolegliwości, np. ucisk czy ból w obrębie łokcia[2].

3. Z czego robią się zwyrodnienia łokcia?

Nie ma jednej, konkretnej przyczyny. Zwyrodnienie może powstać np. bez wyraźnego powodu, na skutek przebytego urazu czy rozwoju innej choroby albo mocnego przeciążenia stawu [2].

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Bibliografia:

[1] Klimiuk P.A., Kuryliszyn-Moskal A., Choroba zwyrodnieniowa stawów, Po dyplomie, dostęp online 28.11.2023 r.: https://podyplomie.pl/system/products/sample_pdfs/000/002/617/original/8_reumatologia_wyd2.pdf. [2] Zimmermann-Górska I., Goncerz G., Szczepański L., Choroba zwyrodnieniowa stawów, Medycyna Praktyczna, dostęp online 28.11.2023 r.: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.16.13. [3] Stępień K., Łokieć tenisisty i łokieć golfisty — entezopatie stawu łokciowego, Medycyna Praktyczna, dostęp online 28.11.2023 r.: https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/248223,lokiec-tenisisty-i-lokiec-golfisty-entezopatie-stawu-lokciowego. [4] Guła Z., Korkosz M, Choroba zwyrodnieniowa stawów (artroza), Medycyna Praktyczna dla pacjentów; dostęp online 28.11.2023 r.: https://www.mp.pl/pacjent/reumatologia/choroby/65000,choroba-zwyrodnieniowa-stawow-artroza. [5] https://www.dikyspray.pl/, dostęp 28.11.2023 r.