Zapalenie stawu kolanowego – rozpoznanie, objawy, leczenie

Zapalenie stawu kolanowego może mieć ostry lub przewlekły charakter i zwykle wywołane jest przez drobnoustroje, które znalazły się w błonie maziowej. Dolegliwość daje szereg różnych objawów jak ból w kolanie, sztywność stawu czy obrzęk kolana, które są bardzo uciążliwe i prowadzą do ograniczenia ruchomości w stawie¹. Na szczęście zapalenie kolana można skutecznie leczyć, choć rokowania uzależnione są od źródła problemu. Sprawdź, co prowadzi do rozwoju stanu zapalnego w stawie kolanowym i jak wygląda leczenie tej przypadłości.

Spis treści:

• RZS, infekcja czy uraz? Możliwe przyczyny zapalenia stawu kolanowego
• Ból kolana, stan zapalny i obrzęk – najczęstsze objawy zapalenia stawu kolanowego
• Zapalenie stawu kolanowego – diagnostyka i rozpoznanie
• Jak wygląda leczenie zapalenia stawu kolanowego?

RZS, infekcja czy uraz? Możliwe przyczyny zapalenia stawu kolanowego

Staw kolanowy jest największym stawem w ciele człowieka, który jest zarazem najbardziej złożony. Tworzą go kość udowa, piszczelowa oraz rzepka połączone ze sobą więzadłami. W okolicy stawu kolanowego zlokalizowanych jest kilka kaletek maziowych wypełnionych przez maź. Ze względu właśnie na złożoność budowy kolana i jego lokalizację struktury stawu kolanowego podatne są na urazy, często obejmują je również stany zapalne.

Przyczyny bólu i stanu zapalnego w kolanie mogą być różne. Wśród możliwych wymienia się przede wszystkim reumatoidalne zapalenie stawów, ale też infekcyjne (septyczne) zapalenie stawów, w tym m.in.^1,2:

• nierzeżączkowe bakteryjne zapalenie stawów,
• rzeżączkowe zapalenie stawów,
• wirusowe zapalenie stawów,
• grzybicze zapalenie stawów,
• gruźlicze zapalenie stawów.

Ponadto możliwe jest wysiękowe zapalenie stawu kolanowego. Do zakażenia najczęściej dochodzi drogą krwi, bezpośrednio (np. nakłucie stawu, artroskopia, uraz kolana, operacja ortopedyczna) lub przez ciągłość z sąsiednich tkanek (np. zapalenie tkanki podskórnej, zapalenie kości i szpiku kostnego) ¹.

Zapalenie błony maziowej w kolanie może występować także w przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów. Zwyrodnienie obejmuje na początku drobne stawy dłoni i stóp, a później rozprzestrzenia się na coraz większe stawy, w tym właśnie staw kolanowy³.

Ból kolana, stan zapalny i obrzęk – najczęstsze objawy zapalenia stawu kolanowego

Pojawieniu się dolegliwości, jaką jest zapalenie stawu kolanowego, towarzyszy szereg niepokojących objawów. Jednym z najbardziej typowych jest ból kolana, który mieć różną lokalizację i stopień nasilenia. Możliwy jest ból kolana z przodu, z boku lub z tyłu. Bywa na tyle silny, że pacjent nie jest w stanie w pełni zgiąć kolana, dużą trudność sprawia mu też chodzenie, ponieważ ból nasila się w pozycji stojącej i podczas wykonywania ruchu w stawie kolanowym^1,2.

Stan zapalny powoduje też szereg innych objawów, w tym m.in.^1,2:

• obrzęk,
• zaczerwienienie,
• nadmierne ucieplenie skóry w okolicy stawu,
• ograniczenie ruchomości w stawie,
• sztywność stawu,
• przykurcz zgięciowy,
• tkliwość stawu na ucisk,
• przeskakiwanie w kolanie,
• woda w kolanie,
• wysięk.

Dodatkowo mogą pojawić się objawy ogólne jak gorączka czy osłabienie organizmu¹.

W przypadku zaobserwowania u siebie powyższych objawów, którym towarzyszy ból o dużym nasileniu, należy zgłosić się do lekarza i wykonać badania.

Zapalenie stawu kolanowego – diagnostyka i rozpoznanie

Z podejrzeniem zapalenia stawu kolanowego można udać się do lekarza pierwszego kontaktu. Odpowiednim specjalistą, który jest w stanie pomóc w takim przypadku, jest jednak przede wszystkim ortopeda.

Podczas wizyty lekarz w pierwszej kolejności przeprowadza wywiad z pacjentem, następnie przechodzi do badania fizykalnego. Taka ocena najczęściej jednak nie wystarcza do postawienia jednoznacznej diagnozy. Dlatego w zależności od wstępnych podejrzeń specjalisty pacjent kierowany jest na dodatkowe badania.

Diagnostyka zapalenia stawu kolanowego zwykle obejmuje²:

• RTG stawu kolanowego,
• ultrasonografię (USG),
• tomografię komputerową (TK),
• rezonans magnetyczny (MRI).

Wyniki badań w połączeniu z wywiadem i badaniem przedmiotowym pozwalają postawić rozpoznanie.

Jak wygląda leczenie zapalenia stawu kolanowego?

Podejście do leczenia w przypadku zapalenia stawu kolanowego zależy od postawionej diagnozy. Jeśli do zakażenia i rozwoju stanu zapalnego doprowadziły bakterie, zastosowanie znajduje antybiotykoterapia, natomiast przy infekcji wywołanej przez wirusy podaje się leki przeciwwirusowe. Na gruźlicze zapalenie stawów zalecany jest dobór leków jak w gruźlicy płuc. Zakażenie będące powikłaniem po wszczepieniu endoprotezy stawu najczęściej wymaga usunięcia endoprotezy, długotrwałej antybiotykoterapii i reimplantacji endoprotezy. Na zakażenia wywołane przez grzyby przyjmuje się natomiast leki przeciwgrzybicze¹.

Leczenie zachowawcze zapalenia stawu kolanowego obejmuje także wielokrotne usuwanie (w razie potrzeby nawet codzienne) płynu stawowego poprzez nakłucie stawu igłą i płukanie jamy stawowej 0,9% NaCl. Jeśli nakłucia nie są skuteczne, wykonuje się artroskopię. Przez kilka dni staw kolanowy powinien być unieruchomiony w szynie, później stopniowo wprowadza się odpowiednie ćwiczenia. Ponadto powinno się unikać przeciążania chorego stawu¹.

Ból stawu kolanowego opanować można przy pomocy doustnych lub miejscowych leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych (najczęściej NLPZ)¹. Leczenie operacyjne to zawsze ostateczność i przeprowadza się je wyłącznie wtedy, gdy pozostałe metody leczenia zawiodą.

Najczęściej zadawane pytania dotyczące zapalenia stawu kolanowego:

1.Jak wyleczyć zapalenie stawu kolanowego?

Bez względu na przyczynę zwykle stosuje się leczenie farmakologiczne. Wskazane jest też usuwanie płynu stawowego, a w razie potrzeby założenie opatrunku lub noszenie ortezy. Zmniejszyć obrzęk pomaga fizykoterapia i zimne okłady.

2.Jak długo trwa stan zapalny w kolanie?

Czas trwania zapalenia stawu kolanowego uzależniony jest od źródła problemu i sposobów leczenia. Zwykle jednak trwa od kilku tygodni do kilku miesięcy.

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Bibliografia:

1. Korkosz M., Infekcyjne (septyczne) zapalenie stawów, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2020 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.16.14 (dostęp: 2023.01.05.)).
2. Filipowicz-Sosnowska A., Goncerz G., Reumatoidalne zapalenie stawów, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2022 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.16.1 (dostęp: 2023.01.05.)).
3. Guła Z., Korkosz M., Choroba zwyrodnieniowa stawów, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2017 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/pacjent/reumatologia/choroby/65000,choroba-zwyrodnieniowa-stawow (dostęp: 2023.01.05.)).