Uraz barku – objawy, przyczyny, rehabilitacja

Staw barkowy jest jednym z najbardziej podatnych na urazy stawów, zwłaszcza u sportowców. Do uszkodzeń w jego obrębie najczęściej dochodzi u młodych dorosłych w wyniku kontuzji podczas uprawiania sportu lub na skutek bezpośredniego urazu. Większość kontuzji barku bez przemieszczenia lub z minimalnym przemieszczeniem można leczyć zachowawczo¹. Jakie są rodzaje urazów barku i jakie objawy im towarzyszą? Jak leczy się poszczególne uszkodzenia barku? Odpowiadamy!

Spis treści:

• Najczęstsze urazy barku – jakie są?
• W jaki sposób dochodzi do kontuzji barku?
• Najczęstsze objawy w obrębie stawu barkowego po urazie
• Jakie objawy związane z urazem barku powinny skłonić do pilnej diagnostyki i leczenia?
• Diagnostyka uszkodzeń barku i okolic – jakie badania należy wykonać?
• Jak wygląda leczenie urazu stawu barkowego?
• Ból barku bez urazu – czy to możliwe?

Najczęstsze urazy barku – jakie są?

Urazy i kontuzje stawu barkowego są dość powszechne i mogą przytrafić się tak naprawdę każdemu. Uszkodzenia powstałe w wyniku kontuzji barku mogą być mniej lub bardziej poważne. Do ostrych urazów barku należą¹:

• urazy stawu barkowo-obojczykowego,
• zerwanie więzozrostu barkowego-obojczykowego,
• uszkodzenia stawu ramienno-łopatkowego,
• złamania obojczyka,
• zwichnięcia w stawie ramiennym,
• złamania bliższego końca kości ramiennej,
• uszkodzenia stożka rotatorów.

Urazem barku może być także niestabilność barku, kiedy to głowa kości ramiennej nie ma możliwości utrzymania się podczas ruchu barku w swoim właściwym położeniu. Wtedy dochodzi do powracających podwichnięć i zwichnięć barku.

W jaki sposób dochodzi do kontuzji barku?

Do uszkodzeń stawu barkowo-obojczykowego i złamań obojczyka najczęściej dochodzi podczas uprawiania sportu lub w wyniku bezpośredniego urazu, np. silnego uderzenia. Zwichnięcie w stawie ramiennym zwykle następuje w trakcie uprawiania sportów kontaktowych, upadków czy wypadków podczas jazdy na rowerze i podobnych zdarzeń, podczas których dochodzi do silnego uderzenia w bark¹.

Urazy barku mogą powstać nie tylko podczas aktywności fizycznej, ale także wykonywania codziennych czynności, np. przy podnoszeniu ciężkich przedmiotów czy potknięciu się w trakcie spaceru i upadku na wyciągniętą rękę. Doprowadzić do nich mogą też przeciążenia¹.

Najczęstsze objawy w obrębie stawu barkowego po urazie

Wśród możliwych objawów ze strony barku, jakie mogą pojawić się po urazie, wymienia się m.in.¹:

• silny ból barku,
• osłabienie siły mięśniowej,
• ograniczenie ruchomości stawu (zakresu ruchu),
• ból ramienia,
• uciążliwy ból i problemy z poruszaniem,
• trzeszczenia i przeskakiwanie w barku.

Jakie objawy związane z urazem barku powinny skłonić do pilnej diagnostyki i leczenia?

Jeśli doszło do urazu barku, należy zwrócić szczególną uwagę na obrys i kształt stawu ramiennego, a także ruchomość, ukrwienie i unerwienie kończyny. Zniekształcenie obrysu stawu z jednoczesnym zniesieniem ruchomości może wskazywać na zwichnięcie barku, podobnie zresztą jak ustawienie kończyny w pozycji przymusowej².

Duży obrzęk, podbiegnięcia krwią i silna bolesność mogą natomiast świadczyć o złamaniu w obrębie końca bliższego kości ramiennej. Z kolei wszelkiego rodzaju zaburzenia ukrwienia kończyny takie jak zaburzenia czucia czy zniesienie czynnej ruchomości kończyny dystalnie do barku mogą być objawem uszkodzenia splotu ramiennego lub nerwów z niego wychodzących².

O zaburzeniach unaczynienia związanych z uszkodzeniem tętnicy ramiennej świadczyć może zblednięcie lub zasinienie kończyny i brak wyczuwalnego w niej tętna².

Wszystkie wskazane dolegliwości ze strony barku należy uznać za alarmowe i powinny skłonić nas do udania się na SOR.

Diagnostyka uszkodzeń barku i okolic – jakie badania należy wykonać?

Urazu barku nie należy bagatelizować, nawet jeśli dolegliwości bólowe są lekkie lub umiarkowane. Najlepiej niezwłocznie udać się do lekarza i poddać diagnostyce. Uszkodzenia urazowe mogą mieć różny zakres, dlatego konieczna będzie ocena całego barku, z uwzględnieniem ścięgien, więzadeł czy torebki stawowej. Lekarz z pewnością oceni stan ruchomości barku i sprawdzi, w jakim ułożeniu pojawia się ból barku¹.

W diagnostyce urazów barku wykorzystuje się przede wszystkim badania obrazowe, w tym¹:

• prześwietlenie RTG,
• tomografię komputerową (TK),
• rezonans magnetyczny (MRI),
• ultrasonografia (USG).

Na podstawie badań można przede wszystkim ocenić, czy konieczna jest interwencja chirurgiczna. Leczenie operacyjne to jednak ostateczność.

Jak wygląda leczenie urazu stawu barkowego?

Dla skutecznego leczenia urazu barku ważna jest dobra znajomość budowy stawu barkowego, ocena przedmiotowa i radiologiczna oraz orientacja, co do możliwości leczenia. Dlatego z urazem barku najlepiej udać się do ortopedy.

Urazy barku bez przemieszczenia lub z niewielkim przemieszczeniem w większości przypadków można leczyć zachowawczo. Postępowanie obejmuje opanowanie bólu przede wszystkim przy pomocy leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych, a także kompresjoterapii. Zwichnięta kończyna wymaga nastawienia. Podczas rekonwalescencji wskazane jest noszenie temblaka lub specjalnej ortezy celem zmniejszenia dolegliwości bólowych. Pomocna zwykle jest też fizjoterapia, którą wprowadza się dopiero po ustąpieniu ostrego bólu. Lekarz z pewnością poinformuje, kiedy można udać się do fizjoterapeuty. Jeśli ćwiczenia będą nasilać problemy z barkiem, rehabilitację być może trzeba będzie odłożyć nieco w czasie^1,3.

Ból barku bez urazu – czy to możliwe?

Niekiedy zdarza się, że podczas ruchu stawu barkowego pojawia się ból, który z czasem zaczyna się coraz bardziej nasilać. Przyczyną jego wystąpienia mogą być choćby zmiany zwyrodnieniowe, będące efektem choroby zwyrodnieniowej stawów. Jak się zatem okazuje, ból barku wcale nie musi być spowodowany kontuzją. Może pojawić się nagle, w niespodziewanym dla nas momencie, bez wyraźnego powodu. Niepożądanych objawów ze strony barku w takim przypadku również nie powinno się lekceważyć. Jeśli będą utrzymywać się przez dłuższy czas, to wskazana jest konsultacja z lekarzem⁴.

Najczęściej zadawane pytania dotyczące urazu barku:

1.Jak leczyć uraz barku?

Sposoby leczenia zależą od rodzaju urazu. Podstawą leczenia jest farmakoterapia i rehabilitacja. Operację przeprowadza się w ostateczności, kiedy nie ma innych metod leczenia.

2.Ile trwa rehabilitacja stawu barkowego?

Powrót do pełnej sprawności po urazie barku najczęściej trwa od miesiąca do pół roku. Jest to mocno indywidualna kwestia.

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Bibliografia:

1. Monica J., Vredenburgh Z., Korsh J. i in., Ostre urazy barku u dorosłych, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2017 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/medycynarodzinna/artykuly/170577,ostre-urazy-barku-u-doroslych (dostęp: 2023.01.04.)).
2. Satora W., Uraz barku, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2021 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/medycynarodzinna/artykuly/275131,uraz-barku (dostęp: 2023.01.04.)).
3. Łęgosz P., Sarzyńska S., Małdyk P., Podstawowe zasady postępowania w leczeniu zachowawczym urazów związanych z rekreacyjnym uprawianiem sportu, Z praktyki ortopedy, 3 września 2019, NR 15 (Sierpień 2019).
4. Zimmermann-Górska I., Goncerz G., Szczepański L., Choroba zwyrodnieniowa stawów, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2021 (witryna internetowa: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.16.13 (dostęp: 2023.01.04.)).