Jak działa diklofenak? Charakterystyka i zastosowanie

Diklofenak to niesteroidowy lek przeciwzapalny, który jest bardzo powszechnie stosowany przez pacjentów. Jest przyjmowany przede wszystkim w celu uśmierzania bólu i leczenia stanów zapalnych. Lekarze bardzo często przepisują diklofenak ze względu na jego skuteczność. Warto wiedzieć, jak go dawkować i jakie są do tego przeciwwskazania. 

Spis treści:

• Najważniejsze informacje o diklofenaku
• W jakiej formie można przyjmować diklofenak?
• Wskazania do leczenia diklofenakiem
• Kiedy uważać ze stosowaniem diklofenaku?

Najważniejsze informacje o diklofenaku

Diklofenak jest lekiem z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych. Ze względu na budowę chemiczną jest  zaliczany do pochodnych kwasu fenylooctowego. Jest lekiem wykazującym wysoką skuteczność w terapii bólów kostno-stawowych (np. ból ramienia, ból kolana) występujących u pacjentów w wielu chorobach reumatycznych. [1] Diklofenak wykazuje także działanie [2]:

• przeciwzapalne,
• przeciwbólowe,
• przeciwgorączkowe,
• hamujące agregację płytek krwi.

Diklofenak bardzo szybko wchłania się z przewodu pokarmowego do krwi. Osiąga maksymalne stężenie w czasie około 4-5 godzin. Warto wiedzieć, jak dawkować ten lek, by nie narazić się na skutki uboczne jego stosowania. Można go podawać w maksymalnych dawkach 50-200 mg w formie doustnej i domięśniowo w dawkach 75-150 mg na dobę. [3] Działanie leku polega głównie na hamowaniu cyklooksygenazy enzymów cox-1 i cox-2, odpowiadających za syntezę prostaglandyn spełniających funkcje fizjologiczne w przewodzie pokarmowym i w nerkach. [1]

Diklofenak dietyloamoniowy został wprowadzony do leczenia w 1979 roku. Obecnie jednym z najczęściej przepisywanych NLPZ na świecie. W Polsce  dostępnych jest kilkadziesiąt preparatów zawierających go w swoim składzie. [2]

W jakiej formie można przyjmować diklofenak?

Preparaty zawierające diklofenak  można  stosować [2]:

• doustnie,
• doodbytniczo,
• domięśniowo (roztwór do wstrzykiwań),
• we wlewie dożylnym,
• w postaci kropli do oczu,
• jako płyn do płukania jamy ustnej i gardła,
• na skórę (żel, płyn, plaster).

Powierzchniowe dawkowanie diklofenaku pozwala znacznie ograniczyć toksyczne działanie leku. Jest polecane szczególnie pacjentom z chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy oraz z zaburzeniami czynności nerek. [2]

Wskazania do leczenia diklofenakiem

Mechanizm działania diklofenaku przede wszystkim polega na redukowaniu dolegliwości bólowych. Lek może być stosowany do leczenia [1]:

• ostrych i przewlekłych stanów zapalnych stawów, w szczególności reumatoidalnego zapalenia stawów,
• zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa,
• młodzieńczego reumatoidalnego zapalenia stawów,
• choroby zwyrodnieniowej stawów i niereumatycznych zapaleń stawów kręgosłupa,
• reumatycznych stanów zapalnych tkanek miękkich, bólów mięśniowych,
• bólów pooperacyjnych, stanów zapalnych i obrzęków,
• bólów głowy oraz napadów migreny,
• kolki nerkowej i wątrobowej,
• bólów spowodowanych przez stłuczenie,
• przeziębienia i grypy – w leczeniu bólów stawowo-mięśniowych, bólów gardła, głowy oraz w obniżaniu gorączki,
• bólu i stanów zapalnych w obrębie jamy ustnej i gardła, np. zapaleń dziąseł, jamy ustnej, zapaleń gardła.

Stosowanie diklofenaku jest również wskazane, jeśli występuje silny ból kostki po skręceniu.

Kiedy uważać ze stosowaniem diklofenaku?

Diklofenak, jak każdy inny lek, może wywoływać działania niepożądane. Dotyczą one w szczególności osób cierpiących na określone schorzenia. Ze stosowaniem preparatów zawierających tę substancję powinny w szczególności uważać osoby [1]:

• cierpiące na astmę i alergicy,
• przyjmujące leki moczopędne,
• mające wrzody żołądka lub krwawienie z przewodu pokarmowego,
• przyjmujące leki związane z profilaktyką zakrzepową,
• z nadwrażliwością na dowolny składnik leku.

U pacjentów z astmą i alergią po zastosowaniu diklofenaku mogą wystąpić obturacje dróg oddechowych, obrzęk naczynioruchowy lub pokrzywka. Chorzy na ciężką niewydolność wątroby lub nerek powinni natomiast całkowicie zrezygnować w przyjmowania tej substancji. Podobne zalecenie dotyczy osób z ciężką chorobą wrzodową, krwawieniem lub perforacją przewodu pokarmowego. [1]

Pacjenci z wysokim ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych ze strony przewodu pokarmowego mogą rozważyć przyjmowanie diklofenaku razem z inhibitorem pompy protonowej (lekiem hamującym wydzielanie jonów wodorowych do żołądka). Ostrożność w stosowaniu preparatów zawierających ten składnik należy także zachować u osób z zaburzeniami czynności wątroby (diklofenak może zwiększać aktywność enzymów wątrobowych) lub nerek. [1]

Nigdy nie należy przekraczać zaleconej dawki leku. Przy przyjmowaniu doustnym nie powinno się rozdrabniać ani rozgryzać tabletek. Jeśli dawkowanie będzie odbywało się zgodnie z zachowaniem zalecanych odstępów czasowych pomiędzy dawkami leku, nie istnieje ryzyko kumulacji diklofenaku w organizmie, co potwierdzają badania. [1]

Diklofenak stosowany zgodnie z zaleceniami lekarza i z uwzględnieniem przeciwwskazań może przynosić skuteczną ulgę w bólach o różnym podłożu. Zawsze należy zapoznać się z ulotką informacyjną dołączoną do leku, aby dbać o swoje bezpieczeństwo.

Najczęściej zadawane pytania dotyczące diklofenaku: 

1. Na co pomaga diklofenak?

Jest on lekiem przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Można go przyjmować w celu łagodzenia bólu o różnych przyczynach. Działa również przeciwgorączkowo.

2. Czy diklofenak można kupić bez recepty?

Doustne leki zawierające tę substancję zwykle można kupić wyłącznie z zalecenia lekarza. Natomiast żele czy plastry stosowane zewnętrznie są dostępne również bez recepty.

3. Ile razy dziennie przyjmować diklofenak?

Należy go przyjmować zgodnie z zaleceniami lekarza. Dla dorosłych zalecana początkowa dawka dobowa wynosi 100-150 mg. W łagodniejszych przypadkach oraz w leczeniu długotrwałym przyjmuje się 75-100 mg/dobę. Żele nakłada się zwykle 4 razy na dobę.

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Bibliografia:

1.  Pęksa J.W. Diklofenak – zastosowanie w terapii bólów reumatycznych, Lek w Polsce, 2022’12 | Vol. 32 (379): https://bibliotekanauki.pl/articles/2172945.pdf
2. Diklofenak, Medycyna Praktyczna: https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=227
3. Woroń J. et al., Porównanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ), Medycyna po Dyplomie 2011(20); 6(183): 55-63: https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/010/926/original/Strony_od_MpD_2011_06-8.pdf?1468413173