Czym jest dysplazja stawu biodrowego? Diagnoza, leczenie

Dysplazja stawu biodrowego jest zaburzeniem rozwojowym, które pojawia się u dzieci już w życiu płodowym. Polega na wrodzonym niedorozwoju biodra. Jest całkowicie wyleczalna, jednak pod warunkiem wdrożenia szybkiego i odpowiednio dobranego leczenia. Co należy wiedzieć na temat tego schorzenia? Sprawdź

Spis treści:

• Dysplazja stawu biodrowego u dzieci - częste schorzenie noworodków
• Czym jest dysplazja panewki stawu biodrowego?
• Objawy dysplazji biodra
• Jak wygląda leczenie dysplazji stawowych u dzieci?

Dysplazja stawu biodrowego u dzieci - częste schorzenie noworodków

Dysplazja panewki stawu należy do grupy schorzeń, które nawet prawidłowo leczone w dzieciństwie niekiedy mogą skutkować deformacjami upośledzającymi funkcje stawu biodrowego u starszych dzieci, a nawet w dorosłości. Dysplazja stawu biodrowego u niemowląt to wada rozwojowa. Jest wrodzonym niedorozwojem stawu. Pojawia się już na etapie życia płodowego w macicy. [1]

Co ciekawe, rozwojowa dysplazja stawu biodrowego w naszym regionie świata występuje bardzo często. W populacji Słowian dotyczy aż 4% noworodków. Skuteczne leczenie dysplazji jest możliwe już w pierwszych tygodniach życia. Wada wykryta w szóstym lub siódmym tygodniu życia dziecka jest przeważnie całkowicie wyleczalna. [1]

Bardzo ważne jest to, aby dysplazję bioder odpowiednio zdiagnozować od razu po urodzeniu i skutecznie leczyć. Jeśli zostanie zlekceważona, młodzi dorośli mogą mieć problemy z chodzeniem. Wynika to z tego, że ich biodra będą nieprzystosowane do obciążenia. Dysplazja stawu biodrowego u dorosłych powoduje niestabilność chodu, przeskakiwanie w stawie biodrowym, a ponadto wywołuje jego szybkie zużywanie. To sprawia, że często już u osób w wieku 30-40 lat rozwija się zwyrodnienie stawu biodrowego. Ból może utrudniać codzienne funkcjonowanie. [1]

Czym jest dysplazja panewki stawu biodrowego?

Dysplazja stawu biodrowego to niedostateczny rozwój kości i innych elementów tworzących staw. To przede wszystkim zbyt płytkie i strome brzegi panewki kości biodrowej, w której jest umocowana kość udowa. Taki stan powoduje, że głowa kości udowa, w miarę zwiększania się siły mięśni i ich napięcia, zostaje trwale wysunięta z panewki. Dochodzi wtedy do zwichnięcia stawu biodrowego, które uniemożliwia dziecku prawidłowe chodzenie. [2]

Noworodki i niemowlęta nieleczone lub leczone zbyt późno utykają, a ich poruszanie się przypomina chód kaczki. Dysplazja najczęściej jest jednostronna, choć może dotyczyć również obu bioder. Częściej rozwija się u dziewczynek niż chłopców. [2]

Prawidłowa pozycja nóżek w wieku noworodkowym zapewnia odpowiednie ułożenie kości tworzących staw biodrowy. Umożliwia także jego stopniowe dojrzewanie – w ciągu pierwszego roku życia staje się on mocniejszy i stabilny. W przypadku dysplazji ten proces jest zaburzony. [2]

Objawy dysplazji biodra

Postawienie diagnozy dysplazji u niemowlęcia jest dość trudne. Jest tak m.in. dlatego, że ból bioder nie jest odczuwalny przez noworodki. Nie wykazują one zatem żadnych wyraźnych symptomów omawianej choroby. [3]

Dwa najczęstsze objawy dysplazji stawu biodrowego u dzieci polegają na tym, że [3]:

• fałdy skórne pomiędzy nogami są niesymetryczne — nie jest to jednak pewny objaw,
• kość udowa może wyglądać na krótszą po jednej stronie — lekarz może wykonać dodatkowe badanie w celu sprawdzenia tego faktu.

Do innych symptomów, które w sposób definitywny wskazują na problemy z biodrami u noworodka, można zaliczyć [3]:

• przeskakiwanie Ortolaniego (podczas odwodzenia ud wyczuwa się przeskakiwanie głowy kości udowej przez krawędź panewki stawowej),
• pozytywny wynik wyważania Barlowa (próby wywołania podwichnięcia albo zwichnięcia stawu),
• ograniczone odwodzenie kończyn.

Jak wygląda diagnostyka? Od razu po urodzeniu większość dzieci jest poddawana badaniu profilaktycznemu przez lekarza w szpitalu. Zgina on stawy kolanowe dziecka wraz z rotacją stawów biodrowych do zewnątrz (tak jak otwieranie książki). [3]

Kolejnym badaniem przesiewowym jest USG stawów biodrowych w poradni preluksacyjnej. Można dzięki niemu ocenić, czy biodra dziecka rozwijają się prawidłowo. Badanie wykonuje się u niemowlęcia między 4. a 6. tygodniem oraz między 12. a 14. tygodniem życia.

Jak wygląda leczenie dysplazji stawowych u dzieci?

Jeśli dysplazja stawu biodrowego zostanie zdiagnozowana, należy dobrać metodę leczenia. Jest ono niezbędne, jeśli głowa kości udowej pozostaje poza panewką. Wówczas cały staw biodrowy rozwija się nienaturalnie. Leczenie można rozpocząć bardzo wcześnie, ponieważ dysplazję zwykle wykrywa się tuż po urodzeniu. Daje to największe szanse na wyleczenie i zmniejsza prawdopodobieństwo długotrwałych komplikacji w kolejnych latach życia. [3]

Dysplazję biodra można skutecznie wyleczyć metodami zachowawczymi, jeśli zostaną ono odpowiednio wcześnie zastosowane. Zwichnięcie stawu biodrowego niekiedy może wymagać leczenia operacyjnego oraz długotrwałego unieruchomienia dziecka w gipsie. Jest to jednak rzadkością. [2]

Szelki Pavlika – co to jest?

Jest to wyrób medyczny, który służy do przytrzymywania biodra w prawidłowym położeniu. Często jego użycie jest pierwszym zabiegiem fizjoterapii stosowanym u dzieci poniżej 6 miesiąca życia. Zwykle szelki nosi się przez 6 tygodni (dzień i noc). Jeśli dziecko jest bardzo małe, zakłada się mu taką uprząż przez 6 tygodni w niepełnym wymiarze godzin.

W trakcie noszenia szelek wykonuje się badanie USG, aby sprawdzić, czy miednica pozostaje w dobrym położeniu. Uprząż utrzymuje kończyny dolne w zgięciu w stawie kolanowym oraz w rotacji zewnętrznej w stawie biodrowym. Pozwala wykonywać dziecku pewne ruchy — nie może ono jedynie prostować nóg w kolanach i rotować bioder do wewnątrz. Uprząż jest regulowana, czyli można ją dostosowywać do zmieniających się wymiarów dziecka. Jest ona najskuteczniejszym sposobem na leczenie dysplazji bioder.

Poduszka Frejki

Stosuje się ją przeważnie przy lżejszych stadiach dysplazji. Podobnie jak szyna Pavlika została ona opracowana w latach 60-70 ubiegłego wieku w Czechosłowacji. Jej zadaniem także jest rozwieranie nóg niemowlęcia w celu ustawienia bioder w odpowiedniej pozycji. Przez wielu lekarzy lepiej oceniane są jednak szelki Pavlika, bo umożliwiają regulację i uniesienie nóżek powyżej kąta prostego (co lepiej pozycjonuje główkę w panewce). [4]

Warto także wspomnieć o innych wyrobach medycznych stosowanych przy tym schorzeniu. To m.in. rozwórka Koszli (dziś coraz rzadziej stosowana), a także orteza Tubingera, Coxaflex i Rhino. Największą popularnością cieszą się jednak wspomniane szelki Pavlika. [4]

Rodzice, u których dzieci zdiagnozowano dysplazję stawu biodrowego, nie powinni wpadać w panikę. Jest to schorzenie powszechnie występujące w naszej części świata (nawet u 1 na 20 noworodków). Co więcej, zwykle jest całkowicie wyleczalne, a leczenie zachowawcze najczęściej daje dobre rezultaty. Choroby nie można jednak lekceważyć, ponieważ zaniedbane prowadzi do poważnych problemów z biodrami w życiu dorosłym.

Najczęściej zadawane pytania dotyczące dysplazji stawu biodrowego:

1. Czy dysplazja biodra u dzieci jest często diagnozowana?

Tak, ponieważ jest to schorzenie charakterystyczne dla osób pochodzących z populacji Słowian. Dotyka nawet 4% noworodków. Wysoka częstotliwość występowania tej nieprawidłowości sprawiła, że badanie bioder u noworodków jest standardową procedurą wykonywaną tuż po urodzeniu. Diagnostyce są poddawane wszystkie nowo narodzone dzieci. Dzięki temu można od razu wdrożyć odpowiednie leczenie. Jest to niezwykle ważne, ponieważ zaniedbanie tej kwestii może prowadzić do poważnych problemów w przyszłości.

2. Czy dysplazja biodra u niemowlęcia sama przejdzie?

Nie można tego zakładać. Najczęściej schorzenie wymaga podjęcia odpowiednich metod terapeutycznych. Nigdy nie można przyjmować, że choroba sama minie. Jeśli zostanie zaniedbana, może powodować stałą niestabilność stawu biodrowego. Kilkuletnie dziecko nie będzie mogło prawidłowo chodzić (tzw. chód kaczki). Natomiast młody dorosły może cierpieć na choroby typowe dla osób starszych, czyli przede wszystkim na zwyrodnienie stawów. Osobie z zaniedbaną nieprawidłowością bioder będzie towarzyszył ciągły ból i dyskomfort, dlatego zdecydowanie nie warto na to narażać swojego dziecka. Metody leczenia są bardzo dobrze poznane, zwykle zachowawcze (nieoperacyjne) i skuteczne.

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Bibliografia:

1. Wysocka M., Deformacje stawów biodrowych — to się leczy, Medycyna Praktyczna, 2021 https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/aktualnosci/show.html?id=276695
2. Radlak K., Dysplazja stawu biodrowego, Portal Fizjoterapeuty, 2022: https://fizjoterapeuty.pl/urazy/dysplazja-stawu-biodrowego.html
3. Sułko J., Dysplazja stawu biodrowego u dzieci, Pierwsze 2 lata życia dziecka, Medycyna Praktyczna, 2021: https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/prawidlowyrozwoj/rozwojfizyczny/52301,dysplazja-stawu-biodrowego-u-dzieci
4. . Kaliszewska J., O ortezach, Fundacja Coxis na rzecz zapobiegania i leczenia dysplazji bioder, 2021: https://coxis.org/o-ortezach/