Objawy zespołu cieśni nadgarstka – jak rozpoznać i leczyć?

Długotrwały ucisk nerwu pośrodkowego, który biegnie w kanale nadgarstka, powoduje stan chorobowy zwany zespołem cieśni nadgarstka. Schorzenie to daje szereg objawów takich jak choćby tępy ból w okolicy nadgarstka czy parestezje w obszarze unerwienia przez nerw pośrodkowy, przez które chory nie jest w stanie manewrować ręką i wykorzystywać jej w takim zakresie jak przed wystąpieniem dolegliwości. Jak wygląda rozpoznanie zespołu cieśni nadgarstka? W jaki sposób można leczyć tę przypadłość? Odpowiadamy!

Spis treści:

• Czym jest zespół cieśni nadgarstka?
• Kogo dotyczy zespół cieśni nadgarstka i jak często występuje?
• Zespół cieśni nadgarstka – objawy
• Klasyfikacja Seddona
• Diagnostyka zespołu cieśni nadgarstka
• Zespół cieśni nadgarstka – leczenie
• Ćwiczenia na cieśń nadgarstka
• Czy zespół cieśni nadgarstka da się wyleczyć?

Czym jest zespół cieśni nadgarstka?

Zespół cieśni nadgarstka (ZCN) to najczęstsza neuropatia obwodowa występująca w obrębie kończyny górnej. Obejmuje nerw środkowy. Schorzenie to należy do neuropatii uciskowych, co w praktyce znaczy tyle, że wszelkie zmiany w obrębie nerwu powoduje ucisk mechaniczny. Zespół cieśni nadgarstka w ICD-10 sklasyfikowany jest jako mononeuropatia kończyny górnej pod symbolem G56.0¹.

Kogo dotyczy zespół cieśni nadgarstka i jak często występuje?

Charakterystyczne dla zespołu cieśni nadgarstka bóle w nadgarstkach mogą wystąpić tak naprawdę w każdym wieku, choć najczęściej pojawiają się u osób po 50. roku życia. Problem dotyczy 3-6% społeczeństwa. Zmiany chorobowe na ogół występują w ręce dominującej, czyli u praworęcznych w prawej, a u leworęcznych w lewej².

Niektóre osoby są bardziej narażone na wystąpienie zespołu cieśni nadgarstka niż inne. Wśród nich są przede wszystkim ci, którzy wykonują pracę związaną z powtarzalnymi ruchami obciążającymi dłonie. Ponadto zachorowalność zwiększa m.in. dna moczanowa, otyłość, cukrzyca, reumatoidalne zapalenie stawów, niedoczynność tarczycy czy choroby nowotworowe².

Zespół cieśni nadgarstka – objawy

Zespół cieśni nadgarstka powoduje szereg objawów klinicznych będących bezpośrednim następstwem ucisku na nerw pośrodkowy w kanale nadgarstka. Jednym z najczęstszych są parastezje w obrębie I, II, III i połowy IV palca. Do tego występuje ból nadgarstka przy zginaniu, osłabienie siły mięśniowej, a nawet zaburzenia czucia. Czasem zaobserwować można także spuchnięty nadgarstek³.

Dla zespołu cieśni nadgarstka charakterystyczne jest to, że przykre dolegliwości nasilają się w nocy i ustępują po „strzepnięciu” ręki po przebudzeniu. Chorzy często uskarżają się na osłabienie chwytu dłoni, sporym problemem jest też trudność przy wykonywaniu prostych ruchów dłonią³.

Klasyfikacja Seddona

Stopień uszkodzenia nerwu pośrodkowego może być różny. Do jego oceny wykorzystuje się klasyfikację Seddona³:

• I – neuropraxis – najlżejsza postać. Brak zmian strukturalnych w obrębie nerwów występuje jedynie zahamowanie przewodzenia impulsów elektrycznych. Czasem dochodzi do uszkodzenia osłonek mielinowych i do demielinizacji.
• II – axonotmesis – akson ulega przerwaniu, w miejscu uszkodzenia zahamowane zostaje przewodzenie w nerwie, w ciągu 3–9 dni dystalny odcinek nerwu traci pobudliwość.
• III – neurotmesis – uszkodzeniu ulega akson i osłonka mielinowa, co powoduje porażenie nerwu, przez co dochodzi do osłabienia i zaniku mięśni znajdujących się w obszarze unerwienia. Pacjent odczuwa osłabienie lub traci czucie w danym obszarze.

Diagnostyka zespołu cieśni nadgarstka

W przypadku pojawienia się objawów charakterystycznych dla zespołu cieśni nadgarstka należy skonsultować się w tej sprawie lekarzem. Wizytę można umówić u lekarza rodzinnego lub specjalisty, np. ortopedy, reumatologa, neurologa lub chirurga.

Lekarz zacznie od diagnostyki, która obejmuje przede wszystkim wywiad i badanie fizykalne. W dalszej kolejności wykonuje badanie elektromiograficzne i badanie elektroneurograficzne. Zastosowanie znajdują tutaj także metody obrazowe RTG i MRI takich partii ciała jak nadgarstek, odcinek szyjny kręgosłupa i klatka piersiowa. W potwierdzeniu lub wykluczeniu choroby pomocne mogą okazać się jeszcze badania laboratoryjne³.

Zespół cieśni nadgarstka – leczenie

Zespół cieśni nadgarstka trzeba leczyć. Niektórzy przypadłość tą traktują podobnie jak stłuczenie nadgarstka i czekają, aż uporczywe objawy same ustąpią. Jednak nadwyrężony nadgarstek prędzej czy później wróci do formy, a dolegliwości wynikające z ucisku nerwu pośrodkowego nie miną. Co więcej, leczenie ZCN należy wdrożyć możliwie jak najszybciej – podjęcie leczenia na wczesnym etapie rozwoju dolegliwości potrafi skutecznie zahamować dalsze zmiany w obrębie nadgarstka.

Dostępnych jest kilka form postępowania z pacjentem, u którego zdiagnozowany został zespół cieśni nadgarstka. Najczęściej stosowana jest farmakoterapia, stereoidoterapia i fizjoterapia, korzyści przynosi także czasowe unieruchomienie kończyny dolnej⁴. Dobór metod leczenia należy uzależnić m.in. od czasu trwania dolegliwości i stopnia zaawansowania choroby. W skrajnych przypadkach konieczna może okazać się operacja, która jako jedyna metoda przynosi pełne wyleczenie, ponieważ usuwa przyczynę objawów, czyli ucisk na nerw pośrodkowy².

Ćwiczenia na cieśń nadgarstka

Pomocne na zespół cieśni nadgarstka często okazują się ćwiczenia. Najlepsze efekty dają ćwiczenia rozciągające oraz neuromobilizacja nerwu pośrodkowego². Ćwiczeń jednak nie powinno się wykonywać na własną rękę, bez wcześniejszej konsultacji z lekarzem lub fizjoterapeutą. Najlepiej po wizycie u lekarza umówić się na terapię do rehabilitanta, który to dobierze zestaw ćwiczeń i pokaże, jak prawidłowo je wykonywać.

Czy zespół cieśni nadgarstka da się wyleczyć?

Choć wszystko zależy od przypadku, stopnia nasilenia dolegliwości, formy leczenia, a także tego, jak szybko rozpoczęte zostało leczenie, to jednak w większości przypadków możliwe jest całkowite wyleczenie zespołu cieśni nadgarstka. Jednocześnie warto jednak podkreślić, że jeśli ZCN współistnieje z jakąś chorobą, to niestety charakterystyczne dla niego dolegliwości w przyszłości mogą nawracać, dlatego trzeba się z tym liczyć².

Zespół cieśni nadgarstka to dolegliwość, która wymaga profesjonalnej pomocy. Aby przyspieszyć proces leczenia, warto także dodatkowo zastosować skuteczny lek o właściwościach przeciwzapalnych i przeciwbólowych. Takim środkiem jest przeznaczony do stosowania miejscowego Diky spray. Lek w postaci aerozolu zawiera wysokie, czteroprocentowe stężenie substancji czynnej, jaką jest diklofenak sodowy. Niesteroidowy diklofenak to sprawdzona pomoc w procesie leczenia i rehabilitacji nadgarstka.

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Bibliografia:

1. Kozubski W., Liberski P. (2004): Choroby układu nerwowego. Wydawnic- two Lekarskie PZWL. Warszawa.
2. Wiercińska M., Zespół cieśni nadgarstka, Medycyna Praktyczna, Reumatologia, 2017.
3. Gołąbek R., Majcher P., Zespół cieśni nadgarstka, Sport i Turystyka. Środkowoeuropejskie Czasopismo Naukowe 2018, t. I, nr 1.
4. Górska J., Jedwabiński M., Frankowska-Rutkowska M., Maciejewski M., Grygiel M. (2013): Results of surgical treatment of carpel tunnel syndrome by mean of an open and semi-open method. Medical and Biological Scien- ces, 27(3).