Zwyrodnienie stawu biodrowego — przyczyny, objawy i leczenie

Staw biodrowy jest jednym z największych u człowieka. Gdy pojawia się ból w tej okolicy, może to świadczyć o zwyrodnieniu, czyli o koksartrozie. Zastanawiasz się, jakie są przyczyny tego stanu, czym dokładnie się objawia i  jak może przebiegać leczenie? Oto najważniejsze informacje na ten temat.

Spis treści:

• Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego: co to jest?
• Zwyrodnienie stawu biodrowego — rodzaje
• Koksartroza: przyczyny i czynniki ryzyka
• Zwyrodnienie stawu biodrowego – objawy
• Co robić, gdy pojawią się objawy zwyrodnienia stawu biodrowego? Jak wygląda diagnostyka?
• Leczenie zwyrodnienia stawu biodrowego

Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego: co to jest?

Czym w ogóle jest choroba zwyrodnieniowa stawów. To stan, w którym nastąpiły procesy degradacji chrząstki stawowej, a z czasem także warstwy podchrzęstnej kości. Chodzi zarówno o zaburzenie ich ilości, jak i jakości (mogą np. pojawić się nieprawidłowe wyrośle kostne, tzw. osteofity) [1]. Dlaczego to takie ważne? Ponieważ chrząstka stawowa odpowiada za amortyzację ruchów stawu oraz przesuwanie się jego powierzchni względem siebie. Z tego powodu jej degeneracja może oznaczać znaczne pogorszenie jakości życia, a nawet niepełnosprawność [2].

Szczególnie dotkliwa, a jednocześnie dość często występująca, jest koksartroza, czyli zwyrodnienie stawu biodrowego. Ta choroba dotyczy ok. 7,5% populacji, a ryzyko pojawienia się zmian zwyrodnieniowych wzrasta po osiągnięciu 65. roku życia [3].

Zwyrodnienie stawu biodrowego — rodzaje

Z uwagi na przyczynę wyróżnia się dwa typy koksartrozy. Mowa o [3]:

• pierwotnej chorobie zwyrodnieniowej stawu biodrowego związanej ze zużyciem chrząstki, które następuje w efekcie starzenia się organizmu;
• wtórnej chorobie zwyrodnieniowej biodra, która jest konsekwencją innych schorzeń i dolegliwości. Najczęściej jej wystąpienie jest skutkiem dziecięcych chorób stawu, w tym dysplazji, chorób reumatologicznych, np. RZS (reumatoidalne zapalenie stawów), czy hemofilii. Ta postać koksartrozy występuje rzadziej.

Natomiast w kontekście odmiany schorzenia wyróżnia się postaci:

• z panewką spłyconą, czyli dysplastyczną;
• zbyt głęboką, czyli protruzyjną;
• prawidłową[1].

Koksartroza: przyczyny i czynniki ryzyka

Zastanawiasz się, co zwiększa ryzyko zapadalności na chorobę zwyrodnieniową biodra? Gdy weźmie się pod uwagę wtórną postać tego schorzenia, prawdopodobieństwo jego wystąpienia będą zwiększać [1]:

• podeszły wiek, zwłaszcza wyższy niż 65 lat;
• płeć żeńska;
• nadwaga oraz otyłość;
• obciążenie wynikające z typu wykonywanej pracy czy uprawiania sportu;
• siedzący tryb życia;
• różnego rodzaju przebyte urazy.

Zwyrodnienie stawu biodrowego – objawy

Jakie są objawy zwyrodnienia stawu biodrowego? W większości przypadków są one zbieżne. Te najważniejsze to [3]:

• ból bioder z możliwością jego promieniowania do stawu kolanowego — ból w stawie biodrowym początkowo jest łagodny, a z czasem przybiera na sile, często pojawia się w nocy;
• sztywność stawu biodrowego, odczuwana w szczególności podczas wykonywania codziennych czynności;
• ograniczenie ruchomości biodra — pojawia się wrażenie „zablokowania” w obrębie stawu, przez co nie można np. swobodnie się pochylić;
• wrażenie „chrupania” bądź „trzeszczenia” w stawie, które stanowi konsekwencję degradacji powierzchni chrząstki stawowej.

Na skutek tych objawów pacjent zmaga się z coraz większymi problemami w codziennym funkcjonowaniu. Dolegliwości bólowe czy ograniczenie mobilności mogą obciążać na tyle, że uniemożliwiają wykonywanie pracy czy innych czynności. Zwyrodnienie stawu ma najczęściej charakter postępujący [3].

Co robić, gdy pojawią się objawy zwyrodnienia stawu biodrowego? Jak wygląda diagnostyka?

Jeśli dostrzegasz u siebie objawy opisane powyżej, skonsultuj się z ortopedą. Wizyta u lekarza tej specjalizacji powinna się odbyć możliwie najszybciej. Szybka reakcja pomoże spowolnić rozwój problemów ze stawami biodrowymi i wdrożyć dopasowane leczenie.

Jak przebiega diagnostyka koksartrozy?

Kiedy wystąpią pierwsze objawy wskazujące na zwyrodnienie stawów biodrowych, a pacjent zgłosi się do ortopedy, może oczekiwać pogłębionej diagnostyki. Obejmie ona[3]:

• wywiad medyczny, w którego przebiegu lekarz dopyta nie tylko o ból stawu, ale też o inne symptomy, np. takie jak nietypowa utrata kilogramów, nocne poty czy gorączka (która mogłaby wskazywać np. na zapalenie stawów);
• badanie fizykalne, w trakcie którego ortopeda oceni ruchomość stawu, chód pacjenta, a także wykona różne testy;
• wykonanie badania RTG i testów laboratoryjnych, jeśli zajdzie potrzeba wykluczenia innych schorzeń o podobnym przebiegu.

W efekcie specjalista oceni zarówno, czy doszło do powstania zmian zwyrodnieniowych, jaką przyjęły one postać i jaki jest ich stopień zaawansowania. To pozwoli mu dobrać właściwy plan leczenia.

Leczenie zwyrodnienia stawu biodrowego

Jeśli staw biodrowy jest objęty zmianami zwyrodnieniowymi, można obrać różne kierunki leczenia: zarówno zachowawcze, jak i bardziej inwazyjne.

W ramach zachowawczego leczenia choroby biodra zaleca się przede wszystkim [3]:

• wdrożenie odpowiedniej diety, która pozwoli przywrócić prawidłową masę ciała (BMI na poziomie 18,5-24,9 kg/m2);
• ćwiczenia i aktywność fizyczną — zarówno z myślą o usprawnieniu stawu biodrowego, jak i utrzymaniu optymalnej sylwetki; przy problemach z biodrem najczęściej zalecane są regularne spacery, wizyty na basenie: pływanie i inne ćwiczenia w wodzie, jazda na rowerze, joga czy tai-chi;
• fizykoterapię i rehabilitację — z myślą o łagodzeniu bólu i usprawnieniu stosowane są m.in. krioterapia, terapia manualna, jak również zabiegi z obszaru TENS, dobrane do specyfiki zmian i stany pacjenta;
• psychoterapię, która może być wsparciem w radzeniu sobie z dolegliwościami bólowymi.

Gdy chodzi farmakoterapię zalecane są [1]:

• leki przeciwbólowe, zazwyczaj z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (NLPZ); mogą być przyjmowane doustnie, jak również podawane miejscowo, w obszarze występowania bólu biodra; do tej drugiej grupy zalicza się np. spray Diky 4%, który zawiera najwyższe dostępne do stosowania miejscowego stężenie diklofenaku, a dodatkowo olejek miętowy;
• zastrzyki dostawowe, najczęściej zawierające kwas hialuronowy lub autogenne osocze bogatopłytkowe.

W przypadku zaawansowanych zmian zwyrodnieniowych lekarz może wdrożyć leczenie operacyjne. Najczęściej chodzi o wszczepienie endoprotezy stawu biodrowego. W innych sytuacjach wykonuje się artroskopię[3].

Warto podkreślić, że leczenie zachowawcze może wpłynąć na to, jak choroba postępuje oraz przyczynić się do spowolnienia jej rozwoju. Natomiast wykonanie endoprotezoplastyki stawu biodrowego może nawet na stałe uwolnić pacjenta od dolegliwości, które stwarzał chory staw. Kierunek postępowania należy jednak zawsze ustalić z lekarzem prowadzącym.

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Bibliografia:

[1] Zimmermann-Górska I., Goncerz G., Szczepański L., Choroba zwyrodnieniowa stawów, w: Medycyna Praktyczna dla lekarzy, 10.08.2022.; dostęp online 18.08.2023, https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.16.13. [2] Guła Z., Korkosz M, Choroba zwyrodnieniowa stawów (artroza), Medycyna Praktyczna dla pacjentów; dostęp online 18.08.2023 r.: https://www.mp.pl/pacjent/reumatologia/choroby/65000,choroba-zwyrodnieniowa-stawow-artroza [3] Pękala P., Zwyrodnienie stawu biodrowego (koksartroza) – przyczyny, objawy, ćwiczenia, leczenie, Medycyna Praktyczna dla pacjentów; dostęp online 18.08.2023 r.: https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/236154,choroba-zwyrodnieniowa-stawu-biodrowego