Zwyrodnienie kręgosłupa – jak dbać o zdrowy kręgosłup?

Kręgosłup jest istotną strukturą ludzkiego ciała, odpowiedzialną za zapewnienie wsparcia, mobilności i ochrony rdzenia kręgowego. Jednak jest również podatny na doświadczanie objawów choroby zwyrodnieniowej, która zazwyczaj powoduje dyskomfort, ból i ograniczenie ruchów. Zobacz, czym jest zwyrodnienie kręgosłupa i jak o niego dbać, by choroba nie utrudniała codziennego funkcjonowania.

Spis treści:

Czym jest choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa?

Zwyrodnienie kręgosłupa to stan, w którym dochodzi do postępującego uszkodzenie chrząstki stawów międzywyrostkowych oraz krążków międzykręgowych. Przedwczesne zużycie tych elementów może powodować mikrourazy torebek stawowych i układu więzadłowego [1]. Proces zwyrodnieniowy atakuje ruchome części kręgosłupa, a zatem odcinek szyjny, piersiowy lub kręgosłup lędźwiowy. W jego wyniku może dojść nie tylko do utraty naturalnej struktury kręgosłupa, ale także do zaburzeń jego stabilności oraz silnych dolegliwości bólowych, które utrudniają codzienne funkcjonowanie [2].

Jakie są przyczyny zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa?

Większość zmian chorobowych związanych ze zwyrodnieniem kręgosłupa rozpoczyna się od zaburzeń w strukturze krążka międzykręgowego i utraty jego fizjologicznych funkcji [3]. Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa najczęściej dotyka osoby po 60. roku życia [2], które w wyniku aktywności zawodowej ostro lub przewlekle przeciążały kręgosłup. Inne przyczyny zmian zwyrodnieniowych to [1, 3]:

  • przebyty uraz kręgosłupa;
  • wady rozwojowe kręgosłupa np. zrost, niedorozwój kręgów, nieprawidłowe wykształcenie przejścia lędźwiowo-krzyżowego;
  • przewlekły stres mechaniczny np. praca fizyczna w pozycji obciążającej kręgosłup.

Do czynników ryzyka rozwoju choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa zalicza się starzenie się, występowanie choroby w rodzinie, brak aktywności fizycznej, otyłość oraz palenie papierosów [2].

Jakie są objawy zwyrodnienia kręgosłupa?

Do głównych objawów choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa należą [2]:

  • przewlekły ból kręgosłupa w obszarze dotkniętym zmianami;
  • sztywność poranna, która zwykle ustępuje w ciągu dnia;
  • zmniejszona elastyczność i ruchomość kręgosłupa;
  • uczucie tarcia lub zgrzytania w stawach;
  • deformacje kręgosłupa.

Czasami ból jest tak intensywny, że utrudnia wykonywanie codziennych czynności. Poza tym w zależności od lokalizacji zmian mogą mu towarzyszyć objawy dodatkowe m.in.:[3]

  • przy zwyrodnieniu odcinka szyjnego: bóle barków, rąk i ramion, osłabienie mięśni, bóle głowy, zawroty głowy, zaburzenia słuchu i wzroku, utrata równowagi;
  • w zwyrodnieniu odcinka piersiowego: bóle w klatce piersiowej i w okolicy mostka, duszności;
  • przy zwyrodnieniu kręgosłupa lędźwiowego: zaburzenia czucia w kończynach dolnych, mrowienie, drętwienie stóp i palców, ból promieniujący do pośladka, uda i łydki, okresowe zaburzenia oddawania moczu lub funkcji seksualnych.

Czym leczyć zwyrodnienie kręgosłupa szyjnego i innych odcinków?

Pacjent, u którego istnieje podejrzenie choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa oprócz badania fizykalnego przeprowadzonego przez lekarza, powinien mieć również wykonane inne badania diagnostyczne, np. rezonans magnetyczny (MRI), tomografię komputerową (TK) lub prześwietlenie kręgosłupa (RTG) [2]. Leczenie choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa ma zazwyczaj charakter objawowy, polegający na przyjmowaniu leków zmniejszających miejscowy stan zapalny i uśmierzających dolegliwości bólowe [3].

Oprócz leczenia farmakologicznego wskazana jest również fizjoterapia i fizykoterapia, w tym [2]:

  • ćwiczenia poprawiające elastyczność i wytrzymałość mięśni;
  • aktywność fizyczna prowadząca do utraty nadmiernej masy ciała;
  • hydroterapia, czyli zabiegi w wodzie;
  • ciepłe okłady;
  • prądy interferencyjne;
  • metoda TENS.

Chorzy mogą nosić także wkładki absorbujące do butów, których zadaniem jest amortyzacja sił działających na stawy, również kręgosłupa. W uzasadnionych przypadkach konieczne może być noszenie kołnierza ortopedycznego np. na zwyrodnienie kręgosłupa szyjnego lub stabilizacja stawów kręgosłupa przy pomocy ortezy [2]. Leczenie operacyjne należy traktować jako ostateczną metodę przyniesienia ulgi w chorobie zwyrodnieniowej kręgosłupa.

Jak dbać o zdrowy kręgosłup? Profilaktyka

Zdrowy układ kostny pozwala cieszyć się życiem bez bólu kręgosłupa. Dlatego tak ważna jest profilaktyka, która pomoże zadbać o zdrowie kości i stawów. Objawy bólowe może nasilać siedzący tryb życia, dlatego w dbaniu o zdrowy kręgosłup ważna jest regularna aktywność fizyczna. Należy wykonywać ćwiczenia w domu (np. pilates), więcej spacerować, pływać lub jeździć na rowerze. Ćwiczenia pozwalają wzmocnić i rozciągnąć mięśnie oraz utrzymać prawidłową postawę ciała. W przypadku wykonywania pracy siedzącej lub w jednej charakterystycznej pozie należy robić regularne przerwy na ruch. Ważne jest również utrzymywanie prawidłowej masy ciała, ponieważ nadwaga lub otyłość sprzyjają zwyrodnieniom kręgosłupa. W codziennej diecie powinny znaleźć się również produkty spożywcze bogate w wapń i witaminę D3 [4].

Najczęściej zadawane pytania dotyczące zwyrodnienia kręgosłupa:

1. Czy można zatrzymać zwyrodnienie kręgosłupa?

Chociaż nie wszystkim chorobom zwyrodnieniowym kręgosłupa da się zapobiec, można podjąć kroki, aby zmniejszyć ryzyko nasilenia objawów. Utrzymywanie prawidłowej postawy ciała podczas siedzenia i chodzenia, wykonywanie ćwiczeń wzmacniających plecy, zachowanie prawidłowej wagi i unikanie kontuzji to tylko niektóre z zalecanych środków profilaktycznych. Warto również więcej się ruszać, w tym chodzić po schodach, zamiast jeździć windą, pływać, spacerować i jeździć na rowerze. Pamiętaj, że zawsze lepiej zapobiegać niż leczyć, dlatego reaguj na pierwsze objawy choroby.

2. Co jest dobre na zwyrodnienie kręgosłupa?

Leczenie zachowawcze choroby zwyrodnieniowej kręgosłupa różni się w zależności od nasilenia objawów. Może obejmować leki przeciwbólowe, fizjoterapię, ćwiczenia wzmacniające mięśnie, terapię ciepłem lub zimnem, zmiany stylu życia i fizykoterapię. Operację zazwyczaj rozważa się tylko wtedy, gdy wszystkie inne możliwości leczenia nie zapewniają odpowiedniego złagodzenia objawów lub w przypadku poważnych powikłań. Ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem ortopedą, który oceni Twój konkretny przypadek i zaleci najlepszy plan leczenia.

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Bibliografia:

[1] Bakalarska K., Choroba zwyrodnieniowa kręgosłupa – postępy w leczeniu, Termida, 2015: https://www.termedia.pl/reumatologia/Postepy-w-leczeniu-choroby-zwyrodnieniowej-kregoslupa,16461.html [2] Radlak K., Zwyrodnienie kręgosłupa, Portal Fizjoterapeuty, 2023: https://fizjoterapeuty.pl/choroby/zwyrodnienie-kregoslupa.html [3] Kiwerski J., Zmiany przeciążeniowo-zwyrodnieniowe kręgosłupa, Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej, 1992: https://delibra.bg.polsl.pl/dlibra/publication/53534/edition/49003 [4] NFZ, Jak dbać o kręgosłup, Serwis Ministerstwa Zdrowia i Narodowego Funduszu Zdrowia, 2023: https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/jak-dbac-o-kregoslup

Redakcja

Redakcja

Treści są pisane przez Redakcję serwisu na bazie wiarygodnych materiałów, zamieszczonych w sekcji Bibliografia. Od wielu lat zajmujemy się tematyką zdrowotną, szczególnie diagnozowaniem i leczeniem urazów sportowych oraz tępych urazów mechanicznych oraz późniejszą ich rehabilitacją.