Bóle w okolicy lędźwiowo-krzyżowej, czyli tzw. bóle krzyża

Ból w odcinku krzyżowym kręgosłupa potocznie nazywany bywa bólem krzyża. Dolegliwość ta może dotknąć osoby w każdym wieku. Prawdopodobnie każdy w swoim życiu prędzej czy później jej doświadczy, chociaż tylko część będzie potrzebować leczenia. Co najczęściej powoduje bóle w krzyżu? Jak załagodzić ból kręgosłupa lędźwiowego? Odpowiadamy!

Spis treści:

• Ból w krzyżu – przyczyny
• Ból kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego – kto jest na niego najbardziej narażony?
• Bóle krzyża – rozpoznanie
• Badanie podmiotowe
• Badanie przedmiotowe
• Pomocnicze badania diagnostyczne
• Silny ból krzyża – jak sobie z nim radzić?
• Leki na ból kręgosłupa
• Ćwiczenia na ból kręgosłupa w odcinku lędźwiowym
• Zimne lub ciepłe okłady
• Kiedy konieczna jest wizyta u lekarza?

Ból w krzyżu – przyczyny

Ból pleców na dole po bokach na ogół jest efektem uszkodzenia różnych struktur, które tworzą i otaczają kręgosłup. Mowa tutaj o kręgach, krążkach międzykręgowych (tzw. dyskach) czy stawach międzykręgowych, ale też mięśniach, ścięgnach, więzadłach i nerwach. Każdy z tych elementów może ulec uszkodzeniu. Przyczynić się do tego mogą m.in.¹:

• przeciążenie mięśni, ścięgien lub więzadeł przykręgosłupowych,
• dyskopatia (uszkodzenie krążka międzykręgowego),
• wady wrodzone kręgosłupa,
• wady budowy ciała,
• zmiany zwyrodnieniowe,
• złamania kręgów.

Wśród innych przyczyn odpowiedzialnych za ból kręgosłupa lędźwiowego przy schylaniu, siedzeniu i innych czynnościach wymienia się: choroby reumatyczne, zakażenia, choroby narządów jamy brzusznej i miednicy, a także nowotwory¹.

Ból kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego – kto jest na niego najbardziej narażony?

Do czynników ryzyka zalicza się¹:

• wiek – w grupie ryzyka są osoby powyżej 30. roku życia,
• przewlekły stres,
• depresja,
• słaba kondycja fizyczna,
• otyłość,
• choroby współistniejące.

Bóle krzyża – rozpoznanie

Podejście do leczenia zależy tak naprawdę od postawionej diagnozy, dlatego prawidłowe rozpoznanie jest tutaj bardzo ważne. Ocenie podlegają objawy podmiotowe, konieczne jest także wykluczenie innych przyczyn bólu².

Większość pacjentów zgłasza się do gabinetów lekarskich z bólem w odcinku lędźwiowym. Wiadomo jednak, że każdy odczuwa go w inny sposób, dlatego jego ocena jest mocno subiektywna. Podstawą rozpoznania jest więc dobrze zebrany wywiad.

Badanie podmiotowe

W diagnostyce bólu pod uwagę trzeba wziąć takie czynniki jak²:

• lokalizacja bólów krzyża – ból dotyczy okolicy lędźwiowo-krzyżowej, ale może promieniować do różnych partii ciała, np. do pośladków czy niższych odcinków kończyny;
• natężenie bólu – cecha najtrudniejsza do oceny, na ogół zastosowanie znajduje tutaj 5-stopniowa skala bólu;
• czas trwania bólu – w zależności od czasu trwania przykrych dolegliwości wyróżnia się ból ostry i ból przewlekły;
• jakość bólu – pozwala na odróżnienie bólu receptorowego od pozareceptorowego;
• objawy towarzyszące – np. gorączka, osłabienie, spadek wagi, ból stawów etc., wskazują możliwą przyczynę przykrych dolegliwości;
• czynniki nasilające – ból może wzmagać się w ruchu lub w spoczynku, przy pochyleniu, a nawet przy kichaniu czy kaszlu.

Badanie przedmiotowe

Lekarz podczas badania ocenia konfigurację kręgosłupa, jego ruchomość, a także punkty bólowe. Sprawdza napięcie mięśni i ich siłę. Przy pomocy standardowego badania neurologicznego ocenia siłę mięśni, a także zachowanie odruchów skórnych oraz głębokich. Najważniejsza tak naprawdę jest ocena reakcji mięśniowej na ból².

Pomocnicze badania diagnostyczne

Badanie podmiotowe i przedmiotowe pozwala wstępnie postawić diagnozę, ale dla jej potwierdzenia konieczne staje się przeprowadzenie badań diagnostycznych. Zastosowanie znajduje tutaj badanie radiologiczne kręgosłupa. Czasem wykonuje się badania obrazowe, badania elektrofizjologiczne, czy badanie płynu mózgowo-rdzeniowego².

Silny ból krzyża – jak sobie z nim radzić?

Jeśli ból kręgosłupa lędźwiowo-krzyżowego występuje samodzielnie, tzn. chory nie obserwuje oprócz niego żadnych innych niepokojących objawów, na ogół nie ma powodu do obaw, a przykre dolegliwości ustąpią samoistnie w ciągu kilku dni. Zaleca się jednak czasowe powstrzymanie się od aktywności fizycznej, ale nie powinno się wstrzymywać od codziennych aktywności. Jeśli ból jest naprawdę silny, można jeden dzień zostać w łóżku, jednak nie dłużej, gdyż dłuższe unieruchomienie może spowodować osłabienie mięśni i pogorszenie kondycji. Innymi słowy, leżąc w łóżku, zamiast poprawić swój stan, nieświadomie możemy przyczynić się do jego pogorszenia¹.

Leki na ból kręgosłupa

Czasem ból krzyża potrafi mocno dawać się we znaki i jest naprawdę trudny do wytrzymania. W takich przypadkach można zastosować leki przeciwbólowe takie jak niesteroidowe leki przeciwzapalne. Biorąc je, należy przestrzegać zalecanych dawek, a w razie jakichkolwiek wątpliwości w tej kwestii skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Jeśli to nie pomoże, lekarz może przepisać silniejsze leki przeciwbólowe albo leki rozluźniające mięśnie¹.

Ćwiczenia na ból kręgosłupa w odcinku lędźwiowym

W leczeniu bólu krzyża zastosowanie znajdują także techniki manualne, a także niektóre ćwiczenia. Z terapii tego typu skorzystać można u wykwalifikowanego fizjoterapeuty, który będzie najlepiej wiedzieć, jakie ćwiczenia w określonym przypadku są w stanie przynieść najlepsze efekty. Odradza się wykonywanie jakichkolwiek ćwiczeń na własną rękę, gdyż zamiast poprawy, można doprowadzić do pogorszenia swojego stanu³.

Zimne lub ciepłe okłady

Na ból w odcinku lędźwiowo-krzyżowym można stosować również okłady. W zależności od rodzaju dolegliwości ulgę może przynieść stosowanie ciepła, jak i zimna. Prowadzi to do rozluźnienia więzadeł oraz mięśni. Ważna jest tutaj konsekwencja: okłady należy robić średnio co 2-3 godziny przez ok. 10-15 minut¹.

Kiedy konieczna jest wizyta u lekarza?

Zimne okłady czy dostępne bez recepty leki przeciwbólowe można zastosować od razu, gdy tylko wystąpi ból krzyża. Jeśli jednak to nie pomoże, należy niezwłocznie skonsultować się z lekarzem. Wskazaniem do odbycia wizyty lekarskiej są takie objawy jak:

• ból lub drętwienie kończyn dolnych,
• nasilenie bólu w trakcie kasłania lub kichania,
• nasilenie bólu krzyża w nocy,
• problemy z chodzeniem,
• spadek wagi,
• gorączka.

Bólu krzyża nie można bagatelizować, gdyż nieleczony może narastać, a zmiany go wywołujące mogą się pogłębiać. Wczesne podjęcie leczenia zwykle przynosi poprawę, pozwala zahamować chorobę i tym samym uniknąć pogorszenia stanu zdrowia¹.

Bóle krzyża stanowią powszechny, lecz wyjątkowo uciążliwy problem. Lekiem pomocnym w uśmierzeniu bólu w okolicy lędźwiowo-krzyżowej, jest przeznaczony do stosowania miejscowego lek Diky. Aerozol aplikuje się w szybki i precyzyjny sposób, dzięki czemu już w kilka minut niweluje on ból i przynosi wyraźną ulgę. Swoją skuteczność Diky spray zawdzięcza przede wszystkim wysokim, czetroprocentowym stężeniem diklofenaku – niesteroidowej substancji o właściwościach przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Substancja aktywna leku minimalizuje ból oraz stan zapalny będący jego najczęstszą przyczyną.

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Bibliografia:

1. Guła Z., Korkosz M., Ból krzyża, Medycyna Praktyczna, 2017.
2. Domżał T.M., Przewlekłe nieswoiste bóle krzyża — stara dolegliwość czy nowa choroba neurologiczna?, Polski Przegląd Neurologiczny 2007; 3 (4).
3. CasazzaA., Rozpoznanie i leczenie ostrego bólu krzyża, Lekarz Rodzinny 10/2012.