Ból barku – przyczyny, leczenie i rehabilitacja

Ból barku to częsty problem zwłaszcza wśród osób dorosłych. Ze względu na swój charakter nierzadko utrudnia normalne funkcjonowanie, a nawet wyklucza z aktywności zawodowej. Przyczyną wystąpienia uporczywych dolegliwości ze strony stawu barkowego najczęściej są powtarzające się przeciążenia i urazy prowadzące do powstawania stanów zapalnych i zmian zwyrodnieniowych. Jakie są domowe sposoby na ból barku? Kiedy zgłosić się do lekarza i jak leczyć choroby barków? Odpowiadamy!

Spis treści:

Staw barkowy – charakterystyka

Złożony z kilku stawów staw barkowych łączy kończynę górną z tułowiem i wykazuje największy zakres ruchów ze wszystkich stawów organizmu. Struktury kostne takie jak kość ramienna, łopatka, obojczyk i mostek otaczają mięśnie, ścięgna, więzadła i kaletki, zapewniające stabilizację barku oraz płynność wykonywania ruchów. Najważniejszą rolę odgrywa tzw. stożek rotatorów, tj. grupa czterech mięśni i ich ścięgien otaczających staw ramienno-łopatkowy1.

Przyczyny bólu barku

Źródłem bólu barku najczęściej są przeciążenia, powtarzalne mikroprzeciążenia oraz urazy znajdujących się wokół niego tkanek miękkich, które mogą powstawać w trakcie aktywności sportowej, ale też podczas wykonywania nawet najprostszych codziennych czynności1.

Do najczęstszych przyczyn dolegliwości stawu barkowego należą1,2:

  • uszkodzenie stożka rotatorów

Może być skutkiem wykonywania powtarzających się czynności z rękami nad głową. Wtedy dochodzi do przeciążenia struktur tworzących stożek rotatorów, a czasem nawet zerwania. Niekiedy powodem uszkodzenia stożka rotatorów jest uraz, nawet z pozoru niewielki, powstały np. podczas szarpnięcia w trakcie hamowania podczas jazdy autobusem, przy jednoczesnym trzymaniu się za barierki.

  • zespół ciasnoty podbarkowej

Przestrzeń podbarkowa umiejscowiona jest pod wyrostkiem barkowym, a znajdujące się tam kaletki zapewniają płynność ruchów stawowych w trakcie podnoszenia ręki. W wyniku stanu zapalnego lub wytworzenia wyrośli kostnych może powstać tzw. ciasnota, przez co ruch wyślizgiwania się kości ramiennej pod wyrostek barkowy zostanie zablokowany.

  • uszkodzenie (tendinopatia) ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia

Ścięgno to znajduje się w przedniej części ramienia. Bezpośrednią przyczyną jego uszkodzenia może być uraz mechaniczny. Czasem powodem zapalenia pochewki ścięgna głowy długiej mięśnia dwugłowego ramienia jest choroba zapalna stawów.

  • bark zamrożony (zarostowe zapalenie torebki stawowej)

Wywoływany jest przez zmniejszenie podatności torebki stawu ramiennego. Do powstania barku zamrożonego najczęściej dochodzi w wyniku uszkodzenia stożka rotatorów. Niekiedy przyczyny wystąpienia dolegliwości są zupełnie niezwiązane ze stawem barkowym (np. na skutek zawału serca).

  • zapalne choroby stawów

Zapalenie stawu barkowego może być objawem m.in. łuszczycowego zapalenia stawów, reumatoidalnego zapalenia stawów lub dny moczanowej.

Oprócz wyżej wymienionych schorzeń ból barku mogą jeszcze spowodować takie dolegliwości jak zaburzenia w obrębie stawu barkowo-obojczykowego, zarostowe zapalenie torebki stawowej (zamrożony bark) oraz urazy kompleksu barkowego (zwichnięcia, złamania)2.

Ból barku – objawy

Ból barków przez różnych pacjentów opisywany jest w różny sposób. Ich subiektywne odczucia uzależnione są przede wszystkim od charakteru dolegliwości oraz objawów towarzyszących i stopnia ich nasilenia. Chorzy najczęściej zgłaszają ból barku przy podnoszeniu ręki, a także przy wykonywaniu konkretnych ruchów lub czynności. Uporczywe objawy mogą nasilać się np. podczas czesania włosów czy zakładania kurtki. Ponadto często spotykany jest ból barku promieniujący do ręki i szyi, a także ból barku promieniujący do łokcia i nadgarstka oraz usztywnienie stawu barkowego spowodowane przez osłabienie siły mięśni barków1.

Diagnostyka bólu barku

Silny ból barku wymaga konsultacji lekarskiej. W przypadku wystąpienia dolegliwości w obrębie stawu barkowego należy zgłosić się do ortopedy. Lekarz przeprowadzi wywiad, a także wykona badanie podmiotowe i przedmiotowe, następnie skieruje pacjenta na specjalistyczne badania3.

W diagnostyce bólu barków zastosowanie badania3:

  • ultrasonograficzne – obrazuje tkanki miękkie wokół stawu,
  • rentgenowskie – rekomendowane zwłaszcza po urazie,
  • laboratoryjne – w razie podejrzenia choroby zapalnej stawów.

Niekiedy dodatkowo wykonuje się inne badania, np. tomografię komputerową (TK) lub rezonans magnetyczny (MRI).

Jak wygląda leczenie bólu barku?

Postępowanie lecznicze w dużej mierze zależy od przyczyny wystąpienia dolegliwości. Dla przykładu podstawową metodą leczenia bólu barku w przypadku mechanicznego uszkodzenia jest fizjoterapia2. Ćwiczenia na ból barku powinny być dobrane przez wykwalifikowanego fizjoterapeutę, który uwzględni indywidualne potrzeby i możliwości pacjenta. Chory może zostać skierowany również na zabiegi z zakresu fizykoterapii.

Ból barku w nocy, podobnie zresztą jak ból barku po spaniu, może być spowodowany zapaleniem stawu barkowego. Wtedy lekarz może zalecić leki przeciwzapalne na ból barku. W leczeniu problemów z barkiem zastosowanie znajdują również leki przeciwbólowe1, bez względu na charakter i przyczynę bólu. Odpowiednie tabletki na ból barku powinien dobrać lekarz.

Niekiedy podaje się poprzez wstrzyknięcie kortykosteroidy lub leki znieczulające miejscowo4. Operacja chirurgiczna przeprowadzana jest dopiero w ostateczności, kiedy inne metody leczenia zawiodą.

Ból barku – domowe sposoby

Jeśli ból barku i szyi, a także innych partii takich jak ramiona, ręka, łokieć czy nadgarstek, jest mocno nasilony, należy unikać angażowania barku i ręki do wykonywania jakichkolwiek czynności. Warto zaopatrzyć się w maść na ból barku (do kupienia w aptece) i stosować ją zgodnie z zaleceniami. Ulgę w bólu mogą przynieść także okłady lodowe stosowane przez minimum 15 minut i powtarzane kilkukrotnie w ciągu dnia. Ponadto można wypróbować plastry na ból barku1.

Powyższa porada nie może zastąpić wizyty u specjalisty, w przypadku problemów ze zdrowiem, należy skontaktować się z lekarzem.

Bibliografia:

  1. Guła Z., Korkosz M., Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2017.
  2. Kassolik K., Rajkowska-Labon E., Tomasik T. i in., Rekomendacje ptF, ptmR i klR w zakresie fizjoterapii zespołów bólowych w zespole bolesnego barku, Family Medicine & Primary Care Review 2018; 20(3).
  3. Allen G., Bolesny bark – diagnostyka i postępowanie, Ultrason 2018; 18: 234–239.
  4. Ulotka: Zespół bólu podbarkowego, Fife Musculoskeletal Physiotherapy Service (Zakład fizjoterapii układu mięśniowo-szkieletowego Fife), 2020.
Redakcja

Redakcja

Treści są pisane przez Redakcję serwisu na bazie wiarygodnych materiałów, zamieszczonych w sekcji Bibliografia. Od wielu lat zajmujemy się tematyką zdrowotną, szczególnie diagnozowaniem i leczeniem urazów sportowych oraz tępych urazów mechanicznych oraz późniejszą ich rehabilitacją.